Szkoła na Teneryfie nagrodzona za walkę z mobbingiem

W IES San Andrés są nauczyciele i uczniowie. Są też boiska, sale lekcyjne i dzwonek, jak w każdej innej szkole. Ale jest jedna rzecz, która wyróżnia tę placówkę na tle innych: zaangażowanie w walkę z mobbingiem. Szkoła stała się żywym dowodem na to, że razem jesteśmy silniejsi. Odkąd wprowadzono nową metodę pracy, w której starsi uczniowie opiekują się młodszymi i stają się sojusznikami nauczycieli, atmosfera w szkole poprawiła się w sposób spektakularny. W miniony weekend uczniowie otrzymali krajową nagrodę w uznaniu ich pracy.

Czym jest program TEI

Metodologia Emocjonalnego Mentoringu Rówieśniczego (TEI) – tak nazywa się projekt – opiera się na prostej, ale skutecznej zasadzie. W celu zapobiegania przemocy i mobbingowi oraz poprawy współistnienia w szkole, uczniowie z wyższych klas obowiązkowego kształcenia średniego (trzecia i czwarta klasa ESO) działają jako “starsi bracia i siostry” dla uczniów odpowiednio z pierwszej i drugiej klasy. To oni stają w pierwszej linii frontu w walce z nękaniem.

IES San Andrés była pierwszą publiczną szkołą średnią na Teneryfie, która wdrożyła ten program. Jako druga dołączyła IES Serafín Pardo w ubiegłym roku. Pierwszą placówką była jednak prywatna szkoła Colegio Buen Consejo La Laguna. Na poziomie regionalnym program TEI funkcjonuje w trzech innych szkołach na Wyspach Kanaryjskich: dwie znajdują się na Gran Canarii, a jedna na La Palmie. Jednak jedyną szkołą, która została wyróżniona na poziomie krajowym w 2025 roku, jest właśnie IES San Andrés.

Prestiżowa nagroda dla szkoły z Teneryfy

W miniony weekend zespół zarządzający szkołą udał się do Logroño na III Międzynarodowy Kongres Programu TEI, aby odebrać trofeum w krajowym konkursie dobrych praktyk TEI. Nie jest to jednak jedyne wyróżnienie, jakie otrzymała placówka. Od samego początku szkoła pokazywała, że wyróżnia się na tle innych. Fundacja La Caixa doceniła ich pracę już w pierwszym roku inicjatywy, w 2023 roku, przyznając nagrodę Educaixa. To właśnie te środki pomogły postawić pierwsze kroki i sfinansować projekt.

Inicjatywa jest wspierana przez Oficjalne Kolegium Psychologów Santa Cruz de Tenerife oraz Radę Generalną Psychologii Hiszpanii. Uczniowie prezentują się jako naturalni sojusznicy nauczycieli w walce z nękaniem. “Nauczyciele i rodzice dowiadują się o problemach jako ostatni. Między mediami społecznościowymi – które obecnie pozwalają na kontynuowanie mobbingu poza murami szkoły – a kodami młodzieżowymi, które umykają nam z powodu różnicy wieku, uczniowie są naszym najlepszym narzędziem” – wyjaśnia koordynator programu Ricardo Hodgson.

Odpowiedź na realne problemy

Wdrożenie programu TEI w szkole było odpowiedzią na konkretne problemy z atmosferą panującą wśród uczniów i nauczycieli. “Działało prawo milczenia. Nie miało znaczenia, czy problem się wydarzył – nikt nie mógł o tym powiedzieć” – przyznaje dyrektor szkoły Cecilia Pérez. Od czasu uruchomienia programu ten aspekt uległ znaczącej poprawie. “Możemy teraz prowadzić zajęcia bez przerw i konfliktów” – potwierdza Hodgson.

Zmniejszyła się również liczba raportów dyscyplinarnych, a coraz więcej uczniów osiąga lepsze wyniki w nauce. “Ostatecznie sukces szkolny jest naszym celem w każdym znaczeniu tego słowa, a lepsza atmosfera w klasie pozwala dzieciom zwracać większą uwagę i bardziej angażować się w naukę” – dodaje koordynator.

Trudne początki

Rozpoczęcie projektu nie było łatwe. Z jednej strony młodzież była nieco niechętna jego wdrożeniu. Ángel Hernández z pierwszego rocznika, który przystąpił do projektu, przyznaje, że na początku trudno było zrozumieć cel całego przedsięwzięcia. “Było nam trochę trudno pojąć, po co to wszystko, ale z czasem sytuacja się poprawiła” – wyjaśnia. Nie wszyscy zaangażowali się w ten sam sposób. “Niektórzy nie chcieli być mentorami, a szkoła to szanuje, ponieważ jest to program wolontariatu” – dodaje.

Na szczęście Ángel nie musiał interweniować w żadnej sytuacji mobbingu związanej z jego podopiecznymi, ale pomógł innemu koledze z klasy, który również był mentorem. “Poprosiliśmy się nawzajem o radę, ponieważ być może są przypadki, które są zbyt trudne dla jednej osoby do udźwignięcia” – tłumaczy.

Rola mentorów w rozwiązywaniu konfliktów

W tym kontekście program zakłada, że mentorzy są pierwszymi mediatorami konfliktów w sposób pokojowy – ponieważ mają poziom zaufania, który nie istnieje w relacji z nauczycielami. Zawsze mogą jednak liczyć na wsparcie kadry pedagogicznej w przypadku eskalacji sytuacji lub gdy konieczna jest ich obecność przy rozwiązywaniu problemu.

Aby uznać dane zachowanie za mobbing, musi ono być długotrwałe, musi występować krzywda fizyczna lub emocjonalna oraz musi istnieć różnica sił między obiema stronami konfliktu.

Paradoks sukcesu

“Potrzebowaliśmy funduszy i aby je zdobyć, zdecydowaliśmy się wziąć udział w konkursie La Caixa” – wspomina dyrektor Pérez. W końcu je otrzymali i przez cały rok byli monitorowani, aby poznać ostateczne wyniki. “W tym roku akademickim doszło do czegoś, co można by zinterpretować jako porażkę szkoły” – ujawnia. Liczba zgłoszonych przypadków mobbingu zaczęła rosnąć.

“Dla nas jako zespołu zarządzającego bardzo trudno było poradzić sobie z tymi wszystkimi przypadkami, które się ujawniły, a także z rodzicami i uczniami zaangażowanymi w tak trudne sytuacje. Byliśmy bardzo zaniepokojeni” – przyznaje. Choć może się to wydawać niepokojące, w rzeczywistości jest to pozytywny znak. “Mobbing jest niestety obecny we wszystkich szkołach. Dziewięćdziesiąt procent przypadków nie wychodzi na jaw, a dla nas możliwość ujawnienia twarzy tego problemu jest wielkim krokiem naprzód. Bardzo trudnym, ale pozytywnym” – podkreśla Pérez.

Dyrektor przypomina również, że program jest korzystny nie tylko dla ofiary mobbingu, ale także dla dziecka, które się go dopuszcza. “Nie powinniśmy koncentrować się wyłącznie na sankcjach, ale na możliwości i obowiązku reedukacji dziecka, aby mogło ono ponownie zostać odpowiednio zintegrowane ze społecznością szkolną” – dodaje.

Głos uczniów

Projekt ma już swoją trzecią edycję. Uczniowie, tacy jak Leire Núñez i Asdrúbal Rodríguez z pierwszego roku ESO, wciąż poznają jego dynamikę. Podczas pierwszego kontaktu nauczyciele przedstawiają strategię i dzielą uczniów na pary mentor-podopieczny. “Ja na przykład nie mam jeszcze tak silnego zaufania, ale widujemy się coraz częściej i witamy się ze sobą. Wiem też, że jest tam, gdzie go potrzebuję” – mówi Núñez. Rodríguez jest również świadomy, że ma wsparcie w szkole. “Poszedłbym nawet do mojego mentora, zanim poszedłbym do nauczyciela” – wyznaje.

Nayara Pérez, obecnie na trzecim roku ESO, przeszła już drogę od bycia podopieczną do roli mentorki. “Moja zeszłoroczna mentorka bardzo mi pomogła i choć nasze relacje nie są już takie same, wiem, że nadal mam w niej wsparcie” – mówi. Pérez uważa, że wraz z dojrzałością, którą zdobyła przez lata, nadszedł czas, aby przekazać dalej to, czego się nauczyła. “Szkoła średnia może być czasami trudnym okresem, a ja zrobię wszystko, co w mojej mocy, aby ułatwić ten proces” – deklaruje. Jej celem jest stworzenie takiej więzi z podopiecznym, jaką sama miała ze swoją mentorką.

Masowe zaangażowanie

Inicjatywa jest organizowana poprzez warsztaty, które pozwalają uczniom radzić sobie z emocjami, rozwijać empatię i solidarność. Około 170 uczniów jest aktywnie zaangażowanych w program i jest bardzo niewielu takich, którzy nie są jego częścią.

Krajowa nagroda to kolejny znak, że IES San Andrés jest na dobrej drodze. Pomimo trudnych sytuacji rodzice, uczniowie i instytucje edukacyjne nie przestają doceniać postępów szkoły. Teraz nadszedł czas, aby kontynuować wprowadzanie zmian i sprawić, by przypadki mobbingu, które ujawniły się wraz z programem, ostatecznie zniknęły. Doświadczenia tej placówki mogą stać się inspiracją dla innych szkół nie tylko na Teneryfie, ale i w całej Hiszpanii.