Ekolodzy alarmują: grunty rolne na Wyspach zamieniają się w aktywa inwestycyjne

Organizacja ekologiczna La Centinela-Ecologistas en Acción de La Palma wystosowała ostry komunikat krytykujący nowe wytyczne dotyczące ochrony gruntów rolnych na Wyspach Kanaryjskich. Mimo że na papierze mają one chronić ziemię uprawną i wspierać działalność rolniczą, w rzeczywistości mogą okazać się niewystarczające wobec wieloletniego problemu przekształcania terenów wiejskich w aktywa inwestycyjne.

Dobre intencje, trudna rzeczywistość

Directrices de Ordenación del Suelo Agrario (DOSA) to nowy instrument wprowadzony przez rząd Wysp Kanaryjskich, którego celem jest ochrona gruntów rolnych i wzmocnienie działalności rolniczej. Wytyczne zostały opracowane na mocy ustawy Ley 4/2017 del Suelo y de los Espacios Naturales Protegidos de Canarias i przeszły fazę konsultacji społecznych, która zakończyła się w środę 15 października 2025 roku. Na papierze dokument ma dbać o ziemię, utrzymać wieś przy życiu i uznać jej zasadniczą rolę w gospodarce oraz krajobrazie wysp.

szlaki na teneryfie przystanek rodzinka banner v1

Jednak według ekologów intencje dokumentu, choć szczytne, kłócą się z rzeczywistością. “Na Wyspach Kanaryjskich przyjęło się, że tereny wiejskie zawsze będą urbanizowane. To oczekiwanie, będące wynikiem dziesięcioleci regulacji, które zatarły granicę między obszarami wiejskimi i miejskimi, przekształciło grunty rolne w aktywa inwestycyjne, a nie przestrzeń do produkcji żywności” – ostrzega organizacja.

Bańka cenowa uniemożliwia dostęp do ziemi

Rezultatem wieloletnich praktyk jest bańka cenowa, która skutecznie utrudnia nowym pokoleniom dostęp do ziemi i uniemożliwia utrzymanie rolnictwa przy życiu. La Centinela-Ecologistas en Acción, działając na La Palmie od ponad 40 lat, doskonale obserwuje to zjawisko. Organizacja podkreśla, że nie jest to proces nieunikniony, lecz bezpośredni efekt łańcucha świadomych decyzji politycznych.

Przez lata różne przepisy i plany – zawsze pod etykietą “wyjątkowości” – otwierały drzwi do innych zastosowań na terenach rustykalnych. Możliwe stało się budowanie od zakwaterowania turystycznego po drugie domy. Zamiast wzmacniać ochronę rolnictwa, przepisy te zmieniły samo znaczenie terytorium wiejskiego, ukierunkowując je na oczekiwanie rentowności nieruchomościowej.

Wyjątek stał się regułą

Wśród przepisów, które przyczyniły się do obecnej sytuacji, ekolodzy wymieniają ustawę o zielonych wyspach, terytorialny plan turystyczny dla La Palmy oraz niedawną ustawę o odbudowie terenów dotkniętych wulkanicznymi przepływami lawy. Również przedstawione w bieżącym roku projekty nowego prawa gruntowego Wysp Kanaryjskich oraz rozporządzenia w sprawie turystyki na świeżym powietrzu kontynuują tę samą linię rozszerzania możliwych zastosowań terenów.

“Podsumowując, wyjątek stał się zwyczajem, a tereny wiejskie stopniowo utraciły swoją pierwotną funkcję” – konkluduje organizacja ekologiczna.

Najdroższe grunty rolne w Hiszpanii

Liczby potwierdzają alarmujący trend. Wyspy Kanaryjskie mają najdroższe grunty rolne w całej Hiszpanii, ze średnią ceną 148 000 euro za hektar. To czternastokrotnie więcej niż średnia krajowa i prawie sześciokrotnie więcej niż na Balearach. Różnica ta nie wynika jedynie z wyspiarskiego charakteru archipelagu czy rozwoju turystyki, ale przede wszystkim z modelu terytorialnego, który przekształcił grunty rolne w aktywa nieruchomościowe.

Jednocześnie powierzchnia uprawna i liczba aktywnych gospodarstw rolnych stale się zmniejszają, odzwierciedlając postępującą utratę ich funkcji produkcyjnej. Sytuacja ta stanowi realne zagrożenie dla suwerenności żywnościowej regionu.

Szansa na zmianę kursu

Według La Centinela-Ecologistas en Acción nowe wytyczne mogą być prawdziwą szansą na zmianę kursu, jeśli zostaną odważnie sformułowane i wdrożone. Ich skuteczność będzie jednak zależeć od tego, czy wykroczą poza bycie dokumentem dobrych intencji i staną się rzeczywistym narzędziem, zdolnym do ograniczenia wyjątkowości regulacyjnej i przywrócenia znaczenia ochronie gruntów rolnych.

“Dbanie o obszary wiejskie oznacza zagwarantowanie suwerenności żywnościowej, bezpieczeństwa przeciwpożarowego i równowagi środowiskowej wysp, które są coraz bardziej zależne od świata zewnętrznego” – podsumowuje organizacja ekologiczna, apelując o zdecydowane działania na rzecz ochrony kanaryjskiego rolnictwa.