68 skarg w rok: kanał dla sygnalistów na Kanarach działa

Poufny kanał zgłaszania nieprawidłowości uruchomiony przez administrację regionalną Wysp Kanaryjskich otrzymał 68 skarg w pierwszym roku działania. System, który umożliwia pracownikom anonimowe zgłaszanie nadużyć finansowych i konfliktów interesów, został wprowadzony we wrześniu 2024 roku w ramach implementacji unijnych przepisów o ochronie sygnalistów.

Platforma dla sygnalistów rozpoczęła działalność we wrześniu

System został uruchomiony 27 września 2024 roku za pośrednictwem specjalnej platformy technologicznej. Umożliwia ona pracownikom służby cywilnej i innym zatrudnionym w administracji anonimowe lub poufne przekazywanie informacji o wykrytych naruszeniach. Platforma gwarantuje brak represji wobec zgłaszających, bezpieczeństwo danych oraz zachowanie tajemnicy przekazywanych informacji.

Połowa zgłoszeń odrzucona po analizie

Z 68 otrzymanych skarg, 34 zostały odrzucone po przeprowadzonej analizie. Dziesięć z nich przekazano jednak odpowiednim organom, ponieważ opisane w nich fakty nie mieściły się w zakresie regulowanym przez dekret 91/2024, który określa ramy wewnętrznego systemu informowania o naruszeniach.

W okresie od września do grudnia 2024 roku wpłynęło 30 zgłoszeń, z których połowę odrzucono. Spośród 15 przyjętych skarg, 11 zostało zamkniętych ze względu na brak stwierdzenia nieprawidłowości. Jedna z tych spraw została jednak przekazana do prokuratury przez samego skarżącego, przy czym Dyrekcja Generalna ds. Modernizacji i Jakości Usług Publicznych wstrzymała się od tej decyzji.

Z pozostałych czterech skarg z ubiegłego roku, dwie wciąż czekają na rozstrzygnięcie, a dwie przekazano właściwym organom do dalszego zbadania i ewentualnego ścigania ujawnionych faktów.

Bieżący rok przynosi kolejne zgłoszenia

Od stycznia do kilku dni temu wpłynęło kolejne 38 komunikatów, z których 19 zostało odrzuconych. Komisja powołana w ramach poufnego systemu informacyjnego aktualnie rozpatruje 10 skarg. Trzy sprawy zostały zamknięte bez dalszych działań, w przypadku trzech innych przedłużono termin rozpatrzenia, a jedną skargę przekazano zainteresowanemu organowi z powodu wykrycia nieprawidłowości.

Zasoby ludzkie głównym problemem administracji

Znaczna część skarg dotyczy nieprawidłowości w obszarze zasobów ludzkich oraz niezgodności w działaniu personelu administracji. Pojawiają się również zgłoszenia związane z konfliktami interesów, nieprawidłowościami w procedurach zamówień publicznych oraz kwestiami odpowiedzialności dyscyplinarnej pracowników publicznych.

Spośród wszystkich 68 skarg, 26 było poufnych, a 42 anonimowe. Kanał jest dostępny nie tylko dla aktualnych pracowników administracji regionalnej i powiązanego sektora publicznego, ale również dla byłych pracowników, praktykantów, stażystów, wykonawców, podwykonawców, dostawców, a nawet osób dopiero ubiegających się o zatrudnienie lub negocjujących umowy.

Implementacja unijnych przepisów o ochronie sygnalistów

Wdrożenie systemu wynika z dyrektywy UE 2019/1937 w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa unijnego. Hiszpania transponowała te przepisy do ustawodawstwa krajowego w ustawie 2/2023 o ochronie sygnalistów i walce z korupcją.

Pod koniec poprzedniej kadencji rząd Wysp Kanaryjskich zatwierdził procedurę wdrożenia systemu w administracji regionalnej. Dekret 91/2024 z 24 czerwca utworzył i uregulował wewnętrzny system informowania o naruszeniach w administracji wspólnoty autonomicznej i powiązanych organach publicznych. Trzy miesiące później, we wrześniu, rozpoczęła działalność platforma technologiczna uruchomiona zarządzeniem 15/2024 z 19 września.

Samorządy lokalne w tyle za implementacją

System poufnych kanałów zgłaszania nieprawidłowości jest obowiązkowy dla wszystkich organów administracji publicznej – nie tylko wspólnot autonomicznych, ale także rad lokalnych i miejskich oraz ich organów i podmiotów zależnych.

Biuro Audytu Wysp Kanaryjskich rozpoczęło już kontrolę wdrażania tego systemu w różnych administracjach, ponieważ jest on obligatoryjny od uchwalenia ustawy w czerwcu 2023 roku. Samorządy lokalne pozostają w tyle z implementacją, choć większość z nich wprowadziła już procedury umożliwiające składanie tego rodzaju skarg przez pracowników publicznych. Najbardziej zaawansowane we wdrażaniu systemu ze wszystkimi wymaganymi elementami jest Cabildo Fuerteventury.