Rewolucja w parkach: Wyspy Kanaryjskie tworzą oazy chłodu

Bujniejsze lasy, fontanny na każdym rogu, zacienione ławki i ani śladu asfaltu. Zielone przestrzenie zaprojektowane w celu zapewnienia kanaryjskim miastom miejsca, w którym mieszkańcy mogą spotkać się z naturą, nie mogą być już takie same. Wysokie temperatury wynikające ze zmian klimatycznych oznaczają, że należy zaprojektować nowe przestrzenie, aby parki i ogrody na Wyspach Kanaryjskich stały się prawdziwymi schronieniami dla ludności w dni, kiedy upał staje się nie do zniesienia.

Nowy paradygmat dla kanaryjskich parków

To właśnie Regionalne Ministerstwo Transformacji Ekologicznej i Energii poprowadzi tę zmianę paradygmatu. Chodzi o to, aby pozostawić za sobą wielkie równiny z trawnikami typu solarium – bardzo powszechne w miastach, gdzie wypoczynek na świeżym powietrzu stał się związany z korzystaniem ze słońca – lub place pozbawione cienia. W ich miejsce mają pojawić się promenady chronione gęstymi koronami drzew, gdzie woda pitna i nawadnianie są zawsze dostępne, ale nie marnowane.

Nie bez powodu prognozy klimatyczne pokazują ponurą przyszłość, w której średnie temperatury wzrosną o prawie dwa stopnie, a fale upałów będą trwać dłużej. Archipelag już teraz doświadcza wielu z tych zmian. W latach 1970-2019 średnia temperatura wzrastała w tempie od 0,11 do 0,25°C na dekadę. Ocieplenie na Wyspach Kanaryjskich było wyższe niż średnia globalna i wpłynęło zarówno na wartości minimalne, jak i maksymalne. Częstotliwość fal upałów wzrosła w latach 1976-2015, a epizody pyłu saharyjskiego stały się częstsze i bardziej intensywne.

Przewodnik tworzenia ostoi klimatycznych

Z tej potrzeby wynika Przewodnik zaleceń dotyczących tworzenia terenów zielonych jako ostoi klimatycznych rządu Wysp Kanaryjskich, który ustanawia kryteria dla przyszłych i istniejących parków. W przeciwieństwie do dobrze znanej “miejskiej wyspy ciepła” – wzrostu temperatury, który występuje w mieście z powodu materiałów budowlanych – przewodnik ten zaleca tworzenie “zimnych wysp”: obszarów, w których temperatura powietrza jest niższa dzięki obecności roślinności i zadrzewienia.

Nowe parki powinny mieć minimalną powierzchnię 2000 metrów kwadratowych, choć oczekuje się, że będą znacznie większe. Jako punkt odniesienia, Parque Santa Catalina na Gran Canarii zajmuje około 27 500 m², a Parque García Sanabria na Teneryfie 67 200 m². Przewodnik przewiduje również stopniowe modyfikacje istniejących parków w celu dostosowania ich do nowego paradygmatu klimatycznego.

Chociaż nie ma konkretnego przydziału środków, budżet Wysp Kanaryjskich na 2026 rok przewiduje milion euro na prace związane z adaptacją do zmian klimatu oraz kolejne 500 000 euro pomocy dla samorządów lokalnych i rad miejskich na projekty działań na rzecz klimatu.

Gęste zadrzewienie kluczem do sukcesu

Jedną z głównych cech będzie gęste zadrzewienie w celu stworzenia naturalnych obszarów cienia. Ministerstwo Regionalne zaleca sadzenie gatunków o obfitym ulistnieniu, które gwarantują cień i zapewniają wilgotność środowiska poprzez ewapotranspirację. Gatunki te powinny być dostosowane do rodzaju klimatu: obszarów zimnych (lasy laurisilva lub sosnowe) lub ciepłych (lasy tabaibal-kardonalne lub ciepłolubne).

W parkach na obszarach ciepłych 70% drzew powinno być zimozielonych. Na obszarach zimnych minimalny odsetek drzew zimozielonych powinien wynosić 35-45%, aby umożliwić przenikanie ciepła w zimie. Zalecane gatunki zimozielone obejmują palmę kanaryjską (Phoenix canariensis), jałowiec kanaryjski (Juniperus turbinata subsp. canariensis) i dziką oliwkę (Olea cerasiformis).

Uwzględniono również inne powszechnie stosowane w parkach kanaryjskich, takie jak figowiec australijski (Ficus macrophylla) czy laurowiśnia indyjska (Ficus microcarpa). Drzewa liściaste, takie jak akacje konstantynopolitańskie (Albizia julibrissin), palo borracho (Chorisia speciosa) lub flamboyant (Delonix regia) zostaną również wprowadzone do lasów miejskich w zimnych obszarach.

Ministerstwo Transformacji Ekologicznej zaleca przeplatanie tych dużych drzew małymi krzewami. Żaden z proponowanych gatunków nie jest uważany za inwazyjny, chociaż ich klasyfikacja musi zostać sprawdzona przed rozpoczęciem projektu.

Koniec z asfaltem i betonem

Kolejną nowością będzie rodzaj nawierzchni. Aby wykorzystać wodę deszczową i zmniejszyć nagrzewanie, zaleca się unikanie materiałów, które nie przepuszczają wody lub pochłaniają dużo ciepła. Dlatego asfalt, płytki i beton zostaną zastąpione przepuszczalną kostką brukową, żwirem lub drewnem.

Ławki, fotele i miejsca piknikowe powinny zawsze znajdować się w zacienionych miejscach, co obecnie nie ma miejsca we wszystkich parkach. W ramach małej architektury nowe parki powinny być wyposażone w fontanny z wodą pitną dla użytkowników, zlokalizowane w najbardziej ruchliwych miejscach lub w pobliżu placów zabaw dla dzieci.

Woda jako regulator temperatury

Woda będzie nieodzownym elementem tych parków, zarówno jako regulator termiczny środowiska, jak i do spożycia przez ludzi. Ministerstwo Regionalne proponuje utworzenie tafli wody, takich jak małe strumienie lub fontanny, które pomogą obniżyć temperaturę i zapewnią dobre samopoczucie w środowisku.

Aby uniknąć ryzyka, zaleca się, aby nie tworzyć aerozoli, które mogłyby przenosić bakterie Legionella i wprowadzać ryby, które żywią się larwami komarów. Parki muszą mieć sektorowy, modułowy i skalowalny system nawadniania, dostosowany do wzrostu drzew i automatyczny, aby zagwarantować jego wydajność. Tam, gdzie to możliwe, używana woda powinna pochodzić z oczyszczonych lub odzyskanych źródeł.

Parki samowystarczalne energetycznie

Ostatecznym celem jest, aby parki przyszłości były samowystarczalne. W związku z tym promowane będzie wykorzystanie energii fotowoltaicznej do dostarczania energii elektrycznej do ich usług. Panele słoneczne będą najlepiej instalowane na pergolach, dachach toalet, kioskach lub budynkach usługowych, wykorzystując istniejącą infrastrukturę.

Adaptacja do rosnących temperatur

Wszystkie te działania są częścią celu rządu Wysp Kanaryjskich, jakim jest dostosowanie archipelagu do rosnących temperatur. Chociaż działania łagodzące – redukcja emisji – są niezbędne na poziomie globalnym, intensyfikacja upałów, przedłużające się susze i ekstremalne zjawiska sprawiają, że Wyspy Kanaryjskie są obszarem szczególnie narażonym na zmiany klimatu. Warto w tym kontekście przypomnieć, jak kalima na Wyspach Kanaryjskich staje się coraz częstszym i intensywniejszym zjawiskiem, dodatkowo wpływającym na warunki klimatyczne archipelagu.