Nowa Rzeczywistość Europejskiej Migracji
Nielegalna migracja na Wyspy Kanaryjskie osiągnęła w 2024 roku poziom, który zmusił społeczność międzynarodową do przewartościowania dotychczasowego podejścia do kryzysu migracyjnego. Podczas gdy Frontex raportuje znaczący, 38-procentowy spadek nielegalnych przekroczeń granic UE (z łączną liczbą 239 000 przypadków – najniższą od trzech lat), na hiszpański archipelag przypłynęło prawie 700 łodzi transportujących blisko 48 tysięcy osób.
To wzrost o ponad 7 tysięcy w porównaniu z 2023 rokiem, który również był rekordowy. Ten paradoks jest jeszcze bardziej uderzający w kontekście drastycznych spadków na innych szlakach migracyjnych – w środkowej części Morza Śródziemnego odnotowano spadek o 59%, a na Bałkanach Zachodnich aż o 78%.
Szczególnie dramatyczna sytuacja rozgrywa się na wyspie El Hierro, gdzie liczba przybyłych migrantów niemal dwukrotnie przekroczyła liczbę stałych mieszkańców. Według ekspertów, to przesunięcie szlaków migracyjnych jest bezpośrednim skutkiem zaostrzenia kontroli na innych trasach, zwłaszcza w rejonie Morza Śródziemnego, gdzie UE zintensyfikowała współpracę z Tunezją i Libią w zakresie kontroli granicznej.
Atlantyk – najniebezpieczniejszy szlak migracyjny świata
BBC Africa Eye w poruszającym reportażu dokumentuje dramat rozgrywający się na wodach Atlantyku, który stał się najbardziej śmiercionośnym szlakiem migracyjnym na świecie z dramatyczną statystyką, na której ginie, co trzeci imigrant. Historia Mouhameda, ojca dwójki dzieci, który nigdy wcześniej nie był na morzu, reprezentuje tysiące podobnych historii migrantów podejmujących ryzykowną podróż z Zachodniej Afryki na Wyspy Kanaryjskie. W 2024 roku ponad 70 000 migrantów i uchodźców zdecydowało się na tę niebezpieczną przeprawę, często w przepełnionych drewnianych łodziach, mając do dyspozycji jedynie kilka butelek wody i garść biszkoptów.
Nielegalna migracja na Wyspy Kanaryjskie nie jest jedynie statystyką – to przede wszystkim ludzkie dramaty, które często pozostają w cieniu światowych nagłówków. Reportaż BBC pokazuje złożoność tego zjawiska: od tajnego świata przemytników, przez desperację rodzin tracących bliskich na morzu, po wysiłki hiszpańskich władz walczących z przestępczymi siatkami. Historia Mouhameda i jemu podobnych migrantów uciekających przed konfliktami i skrajnym ubóstwem obrazuje, jak Ocean Atlantycki stał się masowym grobem dla tysięcy osób szukających lepszego życia w Europie.
Bezprecedensowa skala zjawiska
Statystyki i trendy
W czasie gdy większość szlaków migracyjnych do Europy odnotowuje znaczący spadek napływu migrantów (według Frontexu o 43% w skali całej UE), Wyspy Kanaryjskie doświadczają przeciwnego trendu. Do połowy listopada 2024 roku archipelag przyjął 39,713 migrantów, co oznacza 23-procentowy wzrost w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku. To zjawisko jest tym bardziej znaczące, że następuje w czasie, gdy inne europejskie kraje, jak Włochy, notują 62-procentowy spadek liczby przybywających migrantów.
El Hierro: epicentrum kryzysu
Na najmniejszej z Wysp Kanaryjskich – El Hierro – sytuacja przybrała szczególnie dramatyczny wymiar. Do połowy listopada 2024 roku na wyspę przybyło około 19,400 migrantów, przy populacji stałych mieszkańców wynoszącej zaledwie 11,400 osób. Ta dysproporcja stworzyła bezprecedensowe wyzwania dla lokalnej infrastruktury i służb publicznych.
Przyczyny i źródła migracji
Geografia polityczna migracji
Główny strumień migrantów pochodzi z państw Afryki Zachodniej, ze szczególnym uwzględnieniem Mali, Senegalu i Maroka. Znaczący wzrost liczby przybyszów z Mali – z 784 osób w 2023 roku do prawie 10,000 w pierwszych ośmiu miesiącach 2024 roku – jest bezpośrednio związany z niestabilną sytuacją w regionie Sahelu i nasilającą się tam działalnością grup dżihadystycznych.
Nowe szlaki migracyjne
Interesującym zjawiskiem jest pojawienie się nowego szlaku migracyjnego z Azji. Według danych Frontexu, liczba Pakistańczyków docierających na Wyspy Kanaryjskie wzrosła z zaledwie czterech osób w 2023 roku do 91 w pierwszych ośmiu miesiącach 2024 roku. Migranci z Pakistanu płacą przemytnikom nawet do 16,000 euro za podróż, która wiedzie przez Zjednoczone Emiraty Arabskie i Etiopię do Senegalu, skąd następnie wyruszają łodziami z Mauretanii.
Humanitarny wymiar kryzysu
Infrastruktura na skraju możliwości
Szpital Nuestra Señora de los Reyes na El Hierro, dysponujący zaledwie 31 łóżkami, został zmuszony do przekształcenia sali zgromadzeń w dodatkową przestrzeń dla migrantów cierpiących na hipotermię, odwodnienie i inne obrażenia po ośmiodniowej podróży morskiej. Personel medyczny pracuje na granicy wytrzymałości, a szpitalny oddział ratunkowy musiał zostać rozszerzony o korytarz i dodatkowe namioty na parkingu.
Dramatyczna statystyka ofiar
Według raportu organizacji Caminando Fronteras, w okresie od stycznia do początku grudnia 2024 roku co najmniej 10,457 migrantów zmarło lub zaginęło podczas próby dotarcia do Hiszpanii drogą morską. To 50-procentowy wzrost w porównaniu z rokiem poprzednim i najwyższy bilans ofiar od początku prowadzenia statystyk w 2007 roku.
Reakcja władz i działania zaradcze
Polityka hiszpańska
Premier Pedro Sanchez, stojąc w obliczu presji ze strony opozycji konserwatywnej i rządu Wysp Kanaryjskich, podkreśla konieczność imigracji dla hiszpańskiej gospodarki i systemu opieki społecznej. Jednocześnie rząd intensyfikuje współpracę z krajami pochodzenia migrantów, w szczególności z Mauretanią, Senegalem i Gambią.
Wsparcie finansowe i infrastrukturalne
Rząd hiszpański przekazał władzom Wysp Kanaryjskich 100 milionów euro na lata 2022-2023 oraz dodatkowy pakiet 50 milionów euro na rok 2024. Środki te są przeznaczane między innymi na rozbudowę infrastruktury dla nieletnich migrantów bez opieki, których liczba przekracza 5,600 osób.
Wyzwania i perspektywy
Systemowe rozwiązania
Hiszpania dąży do wzmocnienia kontroli granicznych poprzez współpracę z krajami pochodzenia migrantów, wzorując się na skutecznych porozumieniach z Marokiem. Jednak skuteczność deportacji pozostaje niska – w 2024 roku wydalono jedynie 2,760 osób z 56,852 nielegalnych migrantów.
Przyszłość migracji
Eksperci, jak Alberto Ares z Uniwersytetu Pontyfikalnego Comillas, podkreślają, że nielegalna migracja stanowi jedynie 5-10% całkowitego napływu migrantów do Europy. Wskazuje to na konieczność rozwoju legalnych ścieżek migracji jako elementu długoterminowego rozwiązania problemu.
Nielegalna migracja na Wyspy Kanaryjskie w 2024 roku osiągnęła bezprecedensową skalę, stawiając przed społecznością międzynarodową pilne wyzwania humanitarne i polityczne. Sytuacja wymaga kompleksowego podejścia, łączącego działania pomocowe z długoterminowymi rozwiązaniami systemowymi. Kryzys na Wyspach Kanaryjskich może być postrzegany jako test zdolności Europy do skutecznego zarządzania migracją w XXI wieku.
Nowa fala migracji z azjatyckiego regionu – 50 ofiar, w tym 44 Pakistańczyków
Kolejna fala migrantów dotarła na Wyspy Kanaryjskie
Wyspy Kanaryjskie sprzeciwiają się nowym ośrodkom dla migrantów
Rekordowa liczba migrantów na Wyspach Kanaryjskich
Wyspy Kanaryjskie inwestują w technologię kosmiczną i zrównoważony rozwój
Prezydent Wysp Kanaryjskich wzywa do pilnej reformy prawa imigracyjnego
Burza wokół propozycji użycia marynarki wojennej przeciw migrantom
Śmierć na Szlaku Kanaryjskim: Co trzeci migrant ginie w drodze do Europy
Dramat i radość na morzu – narodziny dziecka na pokładzie łodzi imigrantów
