Alarmujące wyniki pomiarów jakości powietrza
Najnowszy roczny raport Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) ujawnia niepokojące dane dotyczące jakości powietrza na Wyspach Kanaryjskich. W 2023 roku aż 22 z 48 stacji pomiarowych na archipelagu przekroczyło dopuszczalny limit stężenia PM10 – pyłu zawieszonego o wielkości poniżej dziesięciu mikronów. To wyjątkowa sytuacja w skali Hiszpanii, gdzie tylko cztery inne stacje odnotowały przekroczenia norm.
Metodologia badań i europejskie standardy
EEA przeprowadziła kompleksową analizę danych z europejskich stacji monitorujących, uwzględniając pomiary PM10, PM2,5, dwutlenku azotu (NO2) i ozonu (O3). Według standardów UE, dzienny limit dla PM10 wynosi 50 mikrogramów na metr sześcienny (µg/m³) i nie może być przekroczony więcej niż 35 razy w roku. Agencja analizuje 90,4 percentyl dziennych stężeń PM10, co odpowiada 36. najwyższej wartości w rocznej serii pomiarów.
Rozkład geograficzny przekroczeń norm
Najgorsze wyniki odnotowano w Casa Cuna w dzielnicy Chamberí w Santa Cruz de Tenerife, a następnie w stacjach El Médano w Granadilla de Abona i Las Galletas w gminie Arona. Teneryfa wyróżnia się negatywnie z dwunastoma stacjami przekraczającymi limit. Gran Canaria i La Palma mają po trzy takie stacje, Fuerteventura dwie, a Lanzarote i La Gomera po jednej.
Przyczyny problemu i wyjątkowa sytuacja archipelagu
W przeciwieństwie do innych regionów Europy, gdzie zanieczyszczenia mają źródło w działalności przemysłowej lub wykorzystaniu paliw stałych, na Wyspach Kanaryjskich głównym problemem jest naturalne zjawisko – napływ pyłu saharyjskiego. Jak wyjaśnia Sergio Rodríguez, kierownik naukowy Laboratorium Jakości Powietrza, na wyspach występują dwa scenariusze: bardzo dobra jakość powietrza podczas wiatrów handlowych oraz znaczne pogorszenie podczas występowania kalimy (burzy piaskowej).
Wpływ na zdrowie i potrzeba skuteczniejszych działań
Mimo naturalnego pochodzenia, pył saharyjski stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia. Badania wykazują, że każdy wzrost stężenia o 10 µg/m³ zwiększa ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych o 2%. Na Wyspach Kanaryjskich odnotowano ekstremalne przypadki stężenia sięgające nawet 1800 µg/m³. Szczególnie narażone są osoby z problemami układu oddechowego, dzieci i seniorzy.
Przyszłe regulacje i wyzwania
Od 2030 roku Unia Europejska wprowadzi bardziej restrykcyjne normy, zmniejszając dozwoloną liczbę rocznych przekroczeń z 35 do 18, a roczny limit PM10 zostanie obniżony z 40 do 20 mikrogramów na metr sześcienny. Eksperci postulują także o udoskonalenie systemu ostrzegania i wprowadzenie dodatkowych środków ochrony dla mieszkańców, w tym dostępu do skutecznych masek z filtrami.