Wyspy Kanaryjskie walczą o fundusze UE. Clavijo apeluje

Alarmujący list do szefowej Komisji Europejskiej

Prezydent Wysp Kanaryjskich Fernando Clavijo wystosował dramatyczny apel do przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen. W oficjalnym liście wyraża “głębokie zaniepokojenie” propozycjami nowych wieloletnich ram finansowych UE i ich potencjalnie katastrofalnymi skutkami dla archipelagu. Szef władz regionalnych domaga się ochrony bezpośrednich funduszy dla regionów najbardziej oddalonych (RNO), aby nie zależały one wyłącznie od decyzji hiszpańskiego rządu.

Pięćdziesiąt lat polityki spójności zagrożone

Clavijo ostro krytykuje proponowane przez Brukselę ramy finansowe na lata 2028-2034, które przekazują podział środków w ręce państw członkowskich. Według prezydenta regionu oznacza to, że “pięćdziesiąt lat polityki spójności zbudowanej z i dla europejskich regionów, które są najbliżej obywateli i które wiedziały, jak wykorzystać fundusze europejskie w celu poprawy konwergencji gospodarczej i jakości życia swoich mieszkańców, jest rzucane na wiatr”.

Tekst przedstawiony przez Brukselę 16 lipca bezpośrednio zagraża funduszom, które obecnie otrzymują Wyspy Kanaryjskie. Nowy model finansowania oznaczałby utratę bezpośredniego dialogu z Komisją Europejską, który funkcjonował dotychczas, i uzależnienie archipelagu od woli hiszpańskiego rządu w kwestii podziału środków między regiony.

Miliardy euro na szali

Stawka w tej batalii jest ogromna. W ramach obecnych ram finansowych na lata 2021-2027 Wyspy Kanaryjskie otrzymały bezpośrednio ponad 4,6 miliarda euro jako region najbardziej oddalony. Dodatkowo z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) archipelag otrzymuje 2,73 miliarda euro w bieżącym okresie budżetowym. Na program szczególnych opcji na rzecz regionów oddalonych i wyspiarskich (POSEI) przeznaczono kolejnych 1,878 miliarda euro.

Renacjonalizacja budżetu UE budzi niepokój

Prezydent Wysp Kanaryjskich alarmuje, że ogólna “renacjonalizacja” budżetu Komisji Europejskiej oznaczałaby “porzucenie, po raz pierwszy od dziesięcioleci, jasnego wytyczenia i zdefiniowania konkretnych funduszy na różne polityki – rolnictwo, spójność, rybołówstwo czy bezpieczeństwo”. Taki scenariusz pozostawiłby podział między różne priorytety w rękach państw członkowskich, co według Clavijo jest “wbrew sprawiedliwości, która zawsze charakteryzowała projekt europejski”.

Szef władz regionalnych ostrzega von der Leyen, że ta “ogromna zmiana” w architekturze wieloletnich ram finansowych jest postrzegana z “wielkim niepokojem” przez mieszkańców Wysp Kanaryjskich, którzy doskonale zdają sobie sprawę ze “znaczenia funduszy europejskich w ich codziennym życiu”.

Rekompensata za oddalenie geograficzne

Clavijo przypomina szefowej Komisji, że wiele środków, które Wyspy Kanaryjskie otrzymują od dziesięcioleci z Brukseli, ma na celu “zrekompensowanie dodatkowych kosztów związanych z najbardziej oddalonym położeniem naszego regionu”. Podkreśla również, że proponowany system podziału budżetu na lata 2028-2034 jest sprzeczny z “wieloma oświadczeniami regionów europejskich oraz licznych instytucji krajowych i europejskich”, które wzywają do zachowania zarządzania kolejnymi wieloletnimi ramami finansowymi przez regiony, a nie państwa członkowskie.

Deklaracja współpracy i konkretne postulaty

Prezydent archipelagu zapewnia w swoim liście, że Wyspy Kanaryjskie będą współpracować z rządem Hiszpanii, Komisją Europejską i Parlamentem Europejskim w celu zmiany obecnego wniosku dotyczącego ram finansowych na lata 2028-2034. Celem jest zagwarantowanie, że regiony najbardziej oddalone utrzymają swoje specjalne i bezpośrednie fundusze w budżecie europejskim.

“Rząd Wysp Kanaryjskich wierzy, że Parlament Europejski i Rada, podczas procesu negocjacji tego niezwykle ważnego wieloletniego budżetu, będą miały wsparcie Komisji Europejskiej, tak aby rozwój artykułu 349 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej nie został zignorowany” – podkreśla Clavijo.

W szczególności prezydent zwraca się do Ursuli von der Leyen o utrzymanie specjalnych dodatkowych alokacji w obszarze polityki spójności (EFRR i EFS) oraz szczególnych cech tej polityki dla regionów najbardziej oddalonych. Wzywa również do kontynuacji specjalnych programów wsparcia dla tych regionów w ramach polityki rolnej i rybołówstwa “z kopertą finansową współmierną do potrzeb tych regionów”.

Gotowość do dalszych negocjacji

Clavijo kończy swój list, wyrażając pełną gotowość do współpracy przy opracowywaniu nowych wieloletnich ram finansowych. “W nadchodzących miesiącach szczegółowo przeanalizujemy wszystkie propozycje budżetowe i regulacyjne i jesteśmy gotowi do współpracy z Komisją Europejską, naszym państwem członkowskim i Parlamentem Europejskim w celu osiągnięcia ram finansowych, które odpowiednio odzwierciedlają pełną różnorodość Unii i jej regionów” – podsumowuje.

Jednoznaczne stanowisko władz regionalnych

List prezydenta do von der Leyen jest częścią szerszej akcji władz Wysp Kanaryjskich. We wtorek Rada Prezesów przyjęła deklarację instytucjonalną, w której wyraża “absolutne” odrzucenie propozycji nowych wieloletnich ram finansowych na lata 2028-2034. Władze regionalne domagają się od Komisji Europejskiej sprawiedliwego, konkretnego i dostosowanego podejścia finansowego do rzeczywistości archipelagu.

Według władz wykonawczych proponowana zmiana paradygmatu oznaczałaby utratę szczególnego statusu Wysp Kanaryjskich i innych regionów najbardziej oddalonych (RNO), które dotychczas miały zróżnicowane uznanie w europejskiej polityce rolnej w ramach programu POSEI. Zgodnie z podejściem przedstawionym przez Brukselę program ten przestałby mieć z góry określone finansowanie i stałby się jedynie kolejną interwencją w ramach przyszłego planu krajowego, bez określonej linii budżetowej czy zróżnicowanego uznania prawnego.

W ten sposób główny instrument służący wyrównywaniu szans RNO z pozostałymi regionami UE zmniejszyłby swoją zdolność do pobudzania działalności rolniczej i wspierania lokalnej produkcji na tych europejskich terytoriach, które są uwarunkowane takimi czynnikami jak ich wyspiarskicharakter, rozdrobnienie terytorialne i zależność od dostaw zewnętrznych.