Noblista w dziedzinie fizyki odwiedził Wyspy Kanaryjskie

Instituto de Astrofísica de Canarias (IAC) gościło profesora Didiera Queloza, laureata Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki i współodkrywcę pierwszej egzoplanety krążącej wokół gwiazdy podobnej do Słońca. Pobyt wybitnego naukowca na La Palmie koncentrował się na rozwoju instrumentalnym i współpracy technologicznej, a jego wizyta stanowi ważny krok w rozwoju badań nad egzoplanetami.

Nadzór nad instalacją spektrografu w obserwatorium

Profesor Queloz odwiedził IAC, aby nadzorować instalację nowego spektrografu o wysokiej stabilności na teleskopie Isaaca Newtona (INT) w obserwatorium Roque de Los Muchachos, zlokalizowanym na szczytach Villa de Garafía. Zaawansowany sprzęt stanowi część projektu Terra Hunting Experiment (THE), którego głównym celem jest wykrywanie i charakteryzowanie egzoplanet typu ziemskiego wokół gwiazd typu słonecznego.

szlaki na teneryfie przystanek rodzinka banner v1

W ramach wizyty naukowiec odbył spotkania z zespołem Laboratorium Innowacji w Opto-Mechanice (LIOM), podczas których omawiano postępy w rozwoju technologii optycznych oraz integracji zaawansowanego oprzyrządowania astronomicznego.

Odkrycie, które zmieniło astronomię

Didier Queloz otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki w 2019 roku wraz z Michelem Mayorem za odkrycie 51 Pegasi b – pierwszej planety wykrytej poza naszym Układem Słonecznym, krążącej wokół gwiazdy typu słonecznego. To przełomowe odkrycie, dokonane w 1995 roku przy użyciu techniki prędkości radialnych i dzięki stworzeniu precyzyjnego spektrografu opracowanego podczas doktoratu Queloza, zainaugurowało nową erę we współczesnej astronomii.

Od tamtego czasu zidentyfikowano ponad 6000 egzoplanet, co radykalnie zmieniło nasze spojrzenie na kosmos i miejsce Ziemi w nim. Dziedzina nauki o egzoplanetach rozwinęła się w jeden z najdynamiczniejszych obszarów współczesnej astrofizyki.

Wykład o przyszłości badań nad egzoplanetami

W ramach swojego programu profesor Queloz wygłosił wykład zatytułowany “Egzoplanety: nowa granica” w Auli IAC. Podczas prezentacji naukowiec odniósł się do kilku kluczowych zagadnień związanych z poszukiwaniem planet pozasłonecznych.

Hojny wszechświat pełen różnorodności

Queloz rozpoczął od podkreślenia niezwykłej różnorodności planetarnej i koncepcji “hojnego wszechświata”. “Wszechświat był dla nas hojny, ponieważ nigdy nie wyobrażaliśmy sobie ogromnej różnorodności planet, które mogłyby istnieć” – powiedział naukowiec. Wyjaśnił, że ta różnorodność nie oznacza wyjątkowości Ziemi, ale wskazuje na istnienie wielu możliwych ścieżek formowania się planet.

Przyszłość należy do bezpośredniego obrazowania

Noblista podkreślił również ograniczenia obecnych technik wykrywania egzoplanet – takich jak metoda tranzytowa i prędkości radialnych – oraz potrzebę przejścia na metody bezpośredniego obrazowania i analizy atmosfer planetarnych. “Musimy przejść do bezpośredniego obrazowania; nie ma innego sposobu” – zaznaczył, wskazując, że przyszłość astrofizyki planetarnej będzie zależeć od zaawansowanego oprzyrządowania optycznego i teleskopów nowej generacji.

Poszukiwanie życia jako interdyscyplinarna przygoda

Queloz bronił także tezy, że życie może być naturalną konsekwencją procesów zachodzących we wszechświecie, pod warunkiem że warunki planetarne będą sprzyjające przez wystarczająco długi czas. “Poszukiwanie życia to już nie tylko astronomia, to także geofizyka i chemia” – podkreślił naukowiec.

Swoje przemówienie zakończył inspirującą wizją: “Pewnego dnia zrobimy bezpośrednie zdjęcie innej planety podobnej do Ziemi i będzie to historyczny moment dla ludzkości”.

Współpraca nad zaawansowanymi technologiami optycznymi

Podczas wizyty profesor Queloz odbył spotkanie robocze z zespołem LIOM w IAC, podczas którego omówiono możliwe synergie w zakresie zaawansowanego oprzyrządowania astronomicznego. Dyskusja koncentrowała się na takich obszarach jak optyka adaptacyjna, interferometria anulowania, fotonika oraz sztuczna inteligencja stosowana do sterowania teleskopem.

Spotkanie zbiegło się w czasie z przygotowaniami do przybycia prototypu małego teleskopu ELF – 3,5-metrowego instrumentu opracowanego przez LIOM w celu przetestowania technologii, które w przyszłości umożliwią bezpośrednią obserwację atmosfer egzoplanet i poszukiwanie biomarkerów świadczących o obecności życia.

Wielka naukowa przygoda

Podczas interakcji z zespołem technicznym profesor Queloz wykazał żywe zainteresowanie wyzwaniami związanymi z oprzyrządowaniem teleskopowym, zadając istotne pytania dotyczące precyzyjnego ustawienia luster. W tym kontekście określił projekt SELF/ELF jako “wielką naukową przygodę” i złożył życzenia sukcesów zespołowi odpowiedzialnemu za jego rozwój.

Wizyta Didiera Queloza wzmacnia zaangażowanie IAC w pionierskie badania naukowe, współpracę międzynarodową i rozwój najnowocześniejszych technologii optycznych. Te działania przybliżają ludzkość do odpowiedzi na jedno z najgłębszych pytań: czy jesteśmy sami we wszechświecie?