El Hierro: 42 erupcje w 11 700 lat. Wyspa bardziej aktywna

Przełomowe badania hiszpańskich geologów całkowicie zmieniają obraz El Hierro jako spokojnej wyspy wulkanicznej. Najnowsza z Wysp Kanaryjskich okazała się znacznie bardziej aktywna, niż dotychczas sądzono – w ciągu ostatnich 11 700 lat doświadczyła aż 42 erupcji powierzchniowych.

Rewolucyjne odkrycie hiszpańskich naukowców

Badanie przeprowadzone przez Geosciences Barcelona z Hiszpańskiej Narodowej Rady Badawczej (GEO3BCN-CSIC) szczegółowo zrekonstruowało najnowszą historię wulkaniczną El Hierro. Praca naukowa koncentruje się na okresie holocenu, czyli ostatnich 11 700 latach, i ujawnia co najmniej 42 erupcje powierzchniowe – liczbę dramatycznie przekraczającą dotychczasowe szacunki.

Do tej pory El Hierro uważano za wyspę o niskiej aktywności wulkanicznej w ostatnim czasie. Historycznie udokumentowano jedynie trzy podwodne erupcje, z których ostatnia – podwodna erupcja wulkanu Tagoro – miała miejsce w 2011 roku. Nowe odkrycia pokazują jednak, że rzeczywistość była zupełnie inna.

Kompleksowe prace terenowe ujawniają prawdę

Zespół badawczy, w skład którego weszli pracownicy Uniwersytetu w Barcelonie, Uniwersytetu Las Palmas de Gran Canaria, Uniwersytetu La Laguna oraz Laboratorium Klimatu i Nauk o Środowisku CNRS, przeprowadził szczegółowe prace terenowe. Naukowcy zmapowali 42 powierzchniowe struktury wulkaniczne, analizując sposób, w jaki przepływy lawy i osady piroklastyczne nakładają się na siebie.

“Zastosowaliśmy model statystyczny, który łączy te kryteria z różnymi metodami datowania, co pozwoliło nam oszacować wiek 36 erupcji, w tym 17 po raz pierwszy. Ta solidna chronologia holoceńskiego wulkanizmu na El Hierro pozwala nam dokładniej kontekstualizować ryzyko wulkaniczne wyspy pod kątem możliwych przyszłych erupcji” – wyjaśnia Claudia Prieto-Torrell, pierwsza autorka badania.

Nieprzewidywalne tempo aktywności wulkanicznej

Wyniki badań wskazują na bardzo zmienne tempo erupcji. Odstępy między wydarzeniami wahały się dramatycznie – od zaledwie 30 lat do ponad tysiąca lat. Ostatnie erupcje powierzchniowe miały miejsce ponad tysiąc lat temu na wulkanach Lomo Negro i Montaña del Tesoro.

Pomimo tak długiej pozornej ciszy erupcyjnej, badanie podkreśla, że wyspa pozostaje aktywna. Oprócz erupcji Tagoro z 2011 roku, naukowcy podejrzewają, że inne podwodne erupcje mogły mieć miejsce u wybrzeży El Hierro już w XVIII wieku.

Stały charakter erupcji przez tysiąclecia

Mimo czasowej nieregularności, charakter erupcji pozostawał spójny przez całe tysiąclecia. Jak tłumaczy José Luis Fernández-Turiel, badacz z GEO3BCN-CSIC i współautor badania: “Styl erupcji został utrzymany przez cały ten okres, z dominującymi erupcjami strombolijskimi, z tworzeniem stożków piroklastycznych o wysokości od dziesiątek do setek metrów”.

Strumienie lawy osiągały kilka kilometrów długości, w niektórych przypadkach tworząc delty lawowe na wybrzeżu. To właśnie dzięki tym procesom wyspa mogła stopniowo powiększać swoją powierzchnię.

Klucz do przewidywania przyszłych kryzysów

“Wiedza na temat niedawnego wulkanizmu wyspy pozwala nam opracować precyzyjne modele wpływu erupcji wulkanicznych, takich jak ewolucja strumieni lawy czy stożków piroklastycznych” – podkreśla Fernández-Turiel. Szczegółowa chronologia historii erupcji ma kluczowe znaczenie dla ulepszenia modeli predykcyjnych i wzmocnienia monitorowania wulkanicznego.

Badania te są częścią projektu LAJIAL i stanowią punkt odniesienia dla innych oceanicznych wysp wulkanicznych, takich jak Hawaje, Wyspy Zielonego Przylądka czy Azory. “Posiadanie szczegółowej chronologii historii erupcji jest kluczem do lepszego przygotowania na przyszłe kryzysy wulkaniczne” – podkreśla Prieto-Torrell.

Dziedzictwo geologiczne o światowym znaczeniu

Oprócz wartości naukowej, zespół badawczy podkreślił edukacyjne i turystyczne znaczenie tego dziedzictwa geologicznego. Uznanie międzynarodowe zmaterializowało się w 2014 roku, kiedy El Hierro zostało włączone do Globalnej Sieci Geoparków UNESCO. Ta przestrzeń skupia ponad 60 miejsc o wyjątkowym znaczeniu geologicznym na obszarze 268 kilometrów kwadratowych.