Teleskopy na La Palmie gotowe do badania promieni gamma

Przełomowy moment w budowie obserwatorium na La Palmie

Teleskop LST-2, należący do Sieci Teleskopów Czerenkowa, pomyślnie ukończył instalację swojej struktury podtrzymującej kamerę (CSS). Jak informuje Instytut Astrofizyki Wysp Kanaryjskich (IAC), stał się tym samym ostatnim z czterech wielkich teleskopów (LST), który osiągnął ten kluczowy kamień milowy budowy w Obserwatorium Roque de Los Muchachos na La Palmie.

Cztery duże teleskopy należące do projektu Cherenkov Telescope Array osiągnęły w ten sposób przełomowy etap swojej budowy. LST-2 jest częścią ambitnego projektu CTAO (Cherenkov Telescope Array Observatory), który ma stworzyć największą na świecie sieć teleskopów do wykrywania bardzo wysokoenergetycznych promieni gamma.

Strategiczna lokalizacja i zaawansowana technologia

Wszystkie cztery teleskopy LST budowane są na szczytach Villa de Garafía i stanowią kluczowy element północnej części tej międzynarodowej infrastruktury badawczej. Zainstalowana struktura CSS składa się z parabolicznego łuku wykonanego z włókna węglowego, który wspiera kamerę na głównej płycie lustra.

szlaki na teneryfie przystanek rodzinka banner v1

Dzięki dodaniu tej struktury, układ czterech teleskopów LST zyskał imponującą ostateczną konfigurację. Wybór włókna węglowego jako materiału nie jest przypadkowy – zapewnia ono stabilność i lekkość wymaganą dla tak dużej konstrukcji, jednocześnie znacznie zmniejszając cień rzucany na kamerę teleskopu.

Międzynarodowa współpraca w działaniu

W tym etapie procesu budowy LST zaangażowane były wyspecjalizowane francuskie instytucje i firmy. Strukturę CSS zaprojektował LAPP, a jej komponenty – rury i ramy – zostały wyprodukowane przez Lorima, francuską firmę specjalizującą się w masztach do łodzi wyścigowych.

Instalacja CSS wymagała przeprowadzenia wysoce technicznej operacji na wysokości około 50 metrów. Konstrukcja musiała zostać przymocowana i ustabilizowana do lustra za pomocą 26 kompozytowych napinaczy, dostarczonych przez Future Fibres – firmę również specjalizującą się w sektorze żeglarskim, za pośrednictwem INFN-Padua z Włoch.

Wyzwania techniczne i specjalistyczne szkolenia

Najdelikatniejszą częścią procesu okazało się zwolnienie dźwigu z CSS na tej znacznej wysokości – manewr, który wymagał kilku lat szkolenia zespołu technicznego LAPP w zakresie specjalistycznych technik wspinaczkowych. Po zainstalowaniu CSS kable napinające zostały zamocowane i wstępnie naprężone, choć nie osiągnęły jeszcze ostatecznego napięcia nominalnego.

Aby zakończyć instalację mechaniczną, teleskop musi jeszcze zostać ustawiony w pozycji parkingowej, a hamulce azymutalne zainstalowane – za co odpowiada IAC. Kolejna faza obejmuje instalację sprzętu naukowego, gdzie IAC będzie odpowiedzialny za montaż kamer w teleskopach LST-3 i LST-2.

Zobowiązania środowiskowe i plany na przyszłość

W ramach zobowiązań środowiskowych projektu IAC będzie również odpowiedzialny za demontaż i renowację środowiskową tymczasowych platform magazynowych i montażowych dla każdego teleskopu. Proces ten zaplanowano na 2026 rok.

Główny badacz grupy CTAO IAC, Ramón García López, podkreśla wagę tego momentu: “Instalacja łuku, który będzie wspierał kamerę teleskopu LST-2, oznacza zakończenie budowy mechanicznej czterech teleskopów LST w ORM. To bardzo ważny kamień milowy. Musimy jeszcze zainstalować kamery dla teleskopów LST-3 i LST-2, co zostanie przeprowadzone w ciągu najbliższego roku i co pozwoli nam rozpocząć uruchamianie największego na świecie obserwatorium promieniowania gamma o bardzo wysokiej energii na półkuli północnej”.

Rewolucja w badaniach wysokoenergetycznego wszechświata

Ten znaczący postęp stanowi decydujący krok w kierunku wdrożenia CTAO w Obserwatorium Roque de Los Muchachos, które zrewolucjonizuje nasze rozumienie wysokoenergetycznego wszechświata i umocni Obserwatoria Wysp Kanaryjskich jako światowy punkt odniesienia w astrofizyce.

Działania IAC w ramach projektu “Four Large Telescopes (LST) of the CTA-North at the ORM” są finansowane przez Ministerstwo Nauki, Innowacji i Uniwersytetów (MICIU), przy 85% współfinansowaniu z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Projekt otrzymuje również wsparcie od rządu Wysp Kanaryjskich za pośrednictwem Agencji Wysp Kanaryjskich ds. Badań, Innowacji i Społeczeństwa Informacyjnego (ACIISI) oraz Ministerstwa Uniwersytetów, Nauki, Innowacji i Kultury rządu Wysp Kanaryjskich.