Ubóstwo na Wyspach Kanaryjskich: 700 tys. osób zagrożonych

Najnowszy raport Europejskiej Sieci Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu na Wyspach Kanaryjskich (EAPN Canarias) przedstawiony wczoraj w Parlamencie Wysp Kanaryjskich przynosi mieszane wieści. Choć liczba osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym spadła, to nadal dotyczy 31,2% populacji archipelagu, co oznacza około 700 tysięcy mieszkańców. Raport wskazuje również na alarmujący wpływ kryzysu mieszkaniowego, który stał się jednym z głównych czynników pogłębiających ubóstwo.

Spadek ubóstwa, ale problem wciąż dotkliwy

W porównaniu do ubiegłego roku, kiedy wskaźnik zagrożenia ubóstwem wynosił 33,8%, odnotowano poprawę o 2,6 punktu procentowego. Jeszcze wyraźniej widać postęp w perspektywie dekady – w 2015 roku odsetek ten sięgał 38,4%, co oznacza spadek o 7,2 punktu procentowego w ciągu ostatnich dziesięciu lat.

Mimo pozytywnego trendu, Wyspy Kanaryjskie wciąż znacząco odstają od średniej krajowej. W całej Hiszpanii wskaźnik AROPE (At Risk of Poverty or Social Exclusion) wynosi 25,8%, podczas gdy archipelag przewyższa go o 5,4 punktu procentowego. To pokazuje, że region boryka się z problemami strukturalnymi, które wymagają kompleksowych rozwiązań.

Kryzys mieszkaniowy pogłębia ubóstwo

Raport EAPN Canarias szczególną uwagę poświęca kryzysowi mieszkaniowemu, określając go jako jeden z najbardziej determinujących czynników w procesach ubóstwa i wykluczenia społecznego. Dane są alarmujące: w latach 2014-2024 średnia cena czynszów na Wyspach Kanaryjskich wzrosła o 68,1%, znacznie przewyższając wzrost krajowy wynoszący 39,3% oraz średni wzrost spłat kredytów hipotecznych, który wyniósł 20,1%.

Konsekwencje tego dramatycznego wzrostu cen są odczuwalne w codziennym życiu mieszkańców. Według raportu dwóch na pięciu mieszkańców Wysp Kanaryjskich cierpi z powodu braku miejsca w domu, a odsetek ten potroił się od 2018 roku. Co więcej, 17,7% populacji, czyli prawie 400 tysięcy osób, deklaruje opóźnienia w płatnościach wydatków związanych z głównym domem lub zakupami ratalnymi.

Grupy szczególnie dotknięte ubóstwem

Raport szczegółowo analizuje, które grupy społeczne są najbardziej narażone na ubóstwo i wykluczenie. Wskaźnik AROPE na Wyspach Kanaryjskich jest znacząco wyższy wśród określonych kategorii mieszkańców.

Osoby żyjące w gospodarstwach domowych z dziećmi zależnymi ekonomicznie są zagrożone ubóstwem w 32,4%. Mieszkańcy obszarów wiejskich znajdują się w jeszcze trudniejszej sytuacji – wskaźnik dla tej grupy wynosi 39,5%. Dramatycznie wygląda sytuacja osób wynajmujących mieszkania po cenie rynkowej, gdzie wskaźnik sięga 48,6%.

Najbardziej dotknięte są jednak osoby bezrobotne, wśród których aż 60,8% żyje w zagrożeniu ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Osoby niepełnosprawne również znajdują się w trudnej sytuacji – wskaźnik dla tej grupy wynosi 42,3%.

Granica ubóstwa i liczba osób poniżej niej

Wskaźnik ubóstwa na Wyspach Kanaryjskich sięga 24,6% populacji, co odpowiada 550 728 osobom żyjącym z dochodem poniżej granicy ubóstwa, ustalonej na poziomie 965 euro miesięcznie na jednostkę konsumpcyjną. Na poziomie krajowym wskaźnik ten wynosi 19,7%, co wskazuje na prawie pięciopunktową różnicę między archipelagiem a średnią krajową.

Płeć i wiek a ubóstwo

Analiza EAPN Canarias pokazuje, że ubóstwo ma silny wymiar związany z płcią i wiekiem. Kobiety są bardziej dotknięte problemem – ubóstwo dotyczy 25,6% kobiet, czyli około 363 tysięcy osób, o dwa punkty procentowe więcej niż wśród mężczyzn, gdzie wskaźnik wynosi 23,6%.

Szczególnie niepokojący jest wskaźnik ubóstwa wśród dzieci. Aż 40,2% dzieci i młodzieży na Wyspach Kanaryjskich, czyli około 91 tysięcy młodych osób, żyje w zagrożeniu ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. To jeden z najwyższych wskaźników w całej Hiszpanii.

Wśród osób powyżej 65 roku życia ubóstwo dotyka 23,4% tej grupy wiekowej. Jak już wspomniano, wśród bezrobotnych wskaźnik sięga dramatycznych 60,8%, a wśród osób niepełnosprawnych wzrasta do 42,3%.

Apel o strukturalne działania

W swoim oświadczeniu EAPN ostrzega, że ubóstwo i wykluczenie społeczne są zjawiskami strukturalnymi i trwałymi, które wymagają stabilnych i skoordynowanych działań między różnymi szczeblami administracji. Sieć proponuje opracowanie kompleksowej polityki w zakresie ubóstwa, która uwzględniałaby wszystkie organy administracji publicznej posiadające kompetencje w tej dziedzinie.

Organizacja postuluje zawarcie szerokiego i długoterminowego porozumienia w formie “Państwowego Paktu Przeciw Ubóstwu”. Taki pakt miałby zapewnić ciągłość i skuteczność działań niezależnie od zmian politycznych.

Konkretne rekomendacje EAPN Canarias

EAPN Canarias wzywa do poprawy i rozwoju mechanizmów wdrażania polityk publicznych w kilku kluczowych obszarach. Po pierwsze, konieczne jest zagwarantowanie godziwego dochodu na wszystkich etapach życia. Po drugie, należy zapewnić dostęp do mieszkań i możliwość ich utrzymania przez osoby o niskich dochodach.

Organizacja postuluje również poprawę usług publicznych, takich jak edukacja, służba zdrowia, zatrudnienie i usługi społeczne, ze szczególnym uwzględnieniem osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji.

W kontekście regionalnym EAPN Canarias wzywa do wzmocnienia polityk gwarancji dochodu, w szczególności programu Renta Canaria de Ciudadanía (Dochód Kanaryjski dla Obywateli), którego wdrożenie nie zostało jeszcze w pełni zrealizowane w obszarach mieszkalnictwa, emerytur nieskładkowych i edukacji.

Sieć apeluje również o zintensyfikowanie polityki ochrony socjalnej, aby osiągnąć cele wyznaczone przez Agendę 2030. Kluczowe jest promowanie strukturalnej polityki społecznej, która będzie skonsolidowana jako część praw socjalnych państwa opiekuńczego, a nie tylko reagować będzie na sytuacje kryzysowe. Tylko takie systemowe podejście może przynieść trwałą poprawę sytuacji setek tysięcy mieszkańców Wysp Kanaryjskich żyjących w ubóstwie.