4224 Afgańczyków w Hiszpanii po upadku Kabulu

Od upadku Kabulu 15 sierpnia 2021 roku łącznie 4224 Afgańczyków znalazło schronienie w Hiszpanii. W tym czasie afgańscy uchodźcy napotykają coraz większe przeszkody w dotarciu do bezpiecznego kraju, zmuszeni do pokonywania niebezpiecznych tras – niektórzy ryzykują życie, płynąc łodziami na Wyspy Kanaryjskie.

Kto ucieka z Afganistanu pod rządami talibów

Wkroczenie talibów do stolicy Afganistanu cztery lata temu zapoczątkowało okres masowych prześladowań. Jak tłumaczy Judith García, koordynator prawny organizacji pozarządowej Accem, wielu obywateli o “bardzo wyraźnych profilach” szybko stało się obiektem represji.

Szczególnie zagrożeni są urzędnicy państwowi, którzy pracowali dla poprzedniego reżimu, członkowie wojska i sił bezpieczeństwa, opozycyjne postacie polityczne oraz przedstawiciele niektórych zawodów – prawnicy, dziennikarze i działacze na rzecz praw człowieka. Prześladowaniom podlegają również osoby ze środowisk akademickich o “bardziej zachodniej lub otwartej mentalności”.

Ośmiokrotny wzrost liczby afgańskich uchodźców

Według najnowszych danych Ministerstwa Integracji, Zabezpieczenia Społecznego i Migracji, zebranych do 31 marca tego roku, w Hiszpanii przebywa 4812 Afgańczyków posiadających zezwolenie na pobyt w celu uzyskania ochrony międzynarodowej. To oznacza ośmiokrotny wzrost w porównaniu z okresem sprzed dojścia talibów do władzy – w marcu 2021 roku w Hiszpanii przebywało jedynie 588 Afgańczyków objętych ochroną międzynarodową.

Od początku 2025 roku do 30 czerwca Hiszpania przyznała ochronę międzynarodową 497 Afgańczykom, co czyni ich trzecią najliczniejszą grupą beneficjentów po obywatelach Mali (3003) i Kolumbii (567).

Najwyższy wskaźnik uznania wniosków azylowych

Afganistan należy do krajów o najwyższym wskaźniku uznania wniosków azylowych w Hiszpanii, wynoszącym 76 procent – wynika z najnowszego raportu Hiszpańskiej Komisji Pomocy Uchodźcom (CEAR). To trzeci kraj pod względem liczby przyznanych statusów uchodźcy (724 w 2024 roku), ustępujący jedynie Nikaragui i Syrii.

Niebezpieczne trasy ucieczki

Większość Afgańczyków uciekających ze swojego kraju najpierw trafia do Pakistanu i Iranu, gdzie spotykają się z poważną dyskryminacją i masowymi deportacjami potępionymi przez Agencję ONZ ds. Uchodźców. “Jedna z rodzin powiedziała nam, że Pakistańczycy mają zakaz wynajmowania mieszkań Afgańczykom” – relacjonuje García.

Prawo azylowe z 2009 roku przewiduje możliwość ubiegania się o wizę w ambasadach hiszpańskich w tych krajach. García uważa ten instrument za “bardzo pozytywny”, ale podkreśla, że wymaga “większych zasobów”, ponieważ jest “przeciążony” ze względu na liczbę wniosków, co prowadzi do znacznych opóźnień w ich rozpatrywaniu.

Najnowszy raport CEAR wskazuje, że w ambasadach obu krajów coraz trudniej jest umówić się na wizytę dla ludności afgańskiej. W pierwszych latach rządów talibów była to ważna droga ratowania życia.

Ryzykowne podróże na Wyspy Kanaryjskie

Brak legalnych i bezpiecznych sposobów dotarcia do Hiszpanii zmusza afgańskich uchodźców do pokonywania coraz trudniejszych, niebezpiecznych i długich tras. Niektórzy wybierają szlak przez Turcję w kierunku Morza Śródziemnego, inni przez Afrykę Północną – docierają do Mauretanii i stamtąd wyruszają na Wyspy Kanaryjskie.

Według danych Hiszpańskiego Czerwonego Krzyża zebranych przez CEAR, w 2024 roku 546 osób z Pakistanu, Bangladeszu, Afganistanu i Jemenu przybyło na wyspy, pokonując jeden z najbardziej niebezpiecznych szlaków migracyjnych na świecie.

Tragiczne statystyki organizacji Caminando Fronteras pokazują skalę dramatu – spośród 1865 migrantów, którzy zginęli między styczniem a majem, próbując dotrzeć do Hiszpanii, 80 procent wybrało trasę przez Wyspy Kanaryjskie. Wśród 22 narodowości ofiar, oprócz Afrykanów, byli Afgańczycy, Pakistańczycy, Syryjczycy i Bangladeszczycy.

Apartheid płciowy wobec kobiet

W ciągu ostatnich czterech lat organizacja Accem udzieliła pomocy 1674 afgańskim uchodźcom – niemal równo mężczyznom (864) i kobietom (810). Odkąd talibowie doszli do władzy, sytuacja kobiet jest szczególnie dramatyczna, z dyskryminacją na wszystkich poziomach życia – od dostępu do edukacji i opieki zdrowotnej po swobodę przemieszczania się.

Organizacja Narodów Zjednoczonych określiła tę sytuację jako “apartheid płciowy”. Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z końca ubiegłego roku uznało, że afgańskie kobiety mają prawo do azylu w państwach członkowskich wyłącznie ze względu na płeć i obywatelstwo – z powodu prześladowań ze strony reżimu talibów.

Wykwalifikowane kobiety zdegradowane do nieistnienia

Według García Hiszpania przyjmuje wiele kobiet – często bardzo młodych – z doskonałym wykształceniem akademickim i długą karierą zawodową. To na przykład prokuratorki czy dziennikarki, które nagle zostały “zdegradowane do nieistnienia”.

Kobiety te po przybyciu do Hiszpanii muszą “dostosować swoje oczekiwania”. Trudno im wznowić życie zawodowe w najbliższej przyszłości ze względu na problemy z uznaniem dyplomów, co zmusza je – przynajmniej krótkoterminowo – do podejmowania pracy poniżej swoich kwalifikacji.